Η επανάσταση είναι εφικτή μόνο μέσα στην ανθρώπινη ψυχή.
Η επανάσταση είναι ένα πνευματικό φαινόμενο. Δεν μπορεί να υπάρξει καμία πολιτική επανάσταση, καμία κοινωνική επανάσταση, καμία οικονομική επανάσταση. Η επανάσταση είναι εφικτή μόνο μέσα στην ανθρώπινη ψυχή. Η κοινωνική επανάσταση είναι ένα ψεύτικο φαινόμενο, επειδή η κοινωνία δεν έχει δική της ψυχή. Η μόνη επανάσταση είναι εκείνη του πνεύματος — είναι ατομική. Και αν αλλάξουν εκατομμύρια άνθρωποι, τότε θα αλλάξει και η κοινωνία, όχι αντίστροφα.
Δεν μπορείς να αλλάξεις την κοινωνία πρώτα και να ελπίζεις πως θα αλλάξουν τα άτομα αργότερα. Γι' αυτό έχουν αποτύχει οι επαναστάσεις, επειδή έχουμε κοιτάξει την επανάσταση από τη λάθος οπτική. Έχουμε σκεφτεί ότι αν αλλάξεις την κοινωνία, τότε μια μέρα θα αλλάξουν και τα άτομα, τα οποία είναι τα συστατικά στοιχεία της κοινωνίας. Αυτό είναι ανόητο. Ποιος πρόκειται να αρχίσει μια τέτοια επανάσταση;
Επαναστάτης.
Ειναι ο ανθρωπος που ειναι εξαρτημένος από το παρελθόν. Μπορεί να μην εξαρτάται από τον Ιησού Χριστό ή από τον Γκωτάμα Βούδα, είναι όμως εξαρτημένος από τον Καρλ Μαρξ ή τον Μάο Τσε Τουνγκ ή τον Ιωσήφ Στάλιν ή τον Αδόλφο Χίτλερ ή τον Μπενίτο Μουσολίνι.
Ο επαναστάτης έχει τη δική του Βίβλο το "Κεφάλαιο"–, τους δικούς του άγιους τόπους – τη Σοβιετική Ένωση –, τη δική του Μέκκα – το Κρεμλίνο. Και όπως κάθε άλλος θρησκευτικός άνθρωπος, δεν ζει σύμφωνα με τη δική του συνειδητότητα.
Ζει σύμφωνα με τη συνείδηση που έχει δημιουργηθεί από τους άλλους. Γι' αυτό, ο επαναστάτης είναι στην ουσία αντιδραστικός. Μπορεί να είναι εναντίον μιας συγκεκριμένης κοινωνίας, πάντοτε όμως είναι υπέρ μιας άλλης κοινωνίας.
Μπορεί να είναι εναντίον ενός πολιτισμού, είναι όμως αμέσως έτοιμος για έναν άλλο πολιτισμό. Απλώς κινείται από μια φυλακή σε μια άλλη φυλακή — από το χριστιανισμό στον κομμουνισμό, από τον ινδουισμό στο χριστιανισμό, από μια θρησκεία σε μια άλλη θρησκεία. Απλώς αλλάζει φυλακές.
ΟΣΣΟ
